Tận thế

Không cần đến ngày tận thế, chẳng phải những tai ương khổ nạn kinh hoàng mà Sách Khải huyền của St. John miêu tả nhân loại đều đã từng trải qua tất cả rồi sao? Mưa đá, bão lửa, động đất, dịch bệnh, chiến tranh, nguồn nước bị đầu độc, giả thần, sự suy đồi… là những thứ đâu còn xa lạ gì với con người? Và cũng vậy, có lẽ chẳng cần đến chớp lóe hủy diệt của ánh sáng nhiệt hạch mà ta thường được thấy trong phim Holywood (loạt phim Terminator chẳng hạn), tôi ngờ rằng cuộc đời mỗi cá nhân con người chúng ta đều đã từng diễn ra không ít hơn một lần những thiêu đốt tận thế của riêng mình. Hình như, con người với những tham vọng đen tối và ảo tưởng không ngừng về sự bất tử, sự vĩ đại của mình nên buộc phải có những rào cản dưới dạng lời nguyền về một “Unhappy End” để ngăn bớt sự điên rồ của họ lại. Tận thế đáng sợ không phải bởi sự kết thúc mà đáng sợ ở chỗ phải tiếp tục tồn tại sau thời điểm ấy. Cái thông điệp lớn nhất mà Francis Coppola có lần dấu dưới tiếng rên hấp hối của nhân vật Walter Kurtz trên nền đen tăm tối điểm xuyết bằng những đám lửa đỏ rực như địa ngục ở phút cuối cùng của phim Apocalypse Now cũng chính là sự nhắc nhở đó. Tận thế không ở đâu xa, tận thế trong từng khoảnh khắc, tận thế ngay bây giờ, là vậy! Tôi yêu bài ca lạc quan tuyệt đẹp về ngày tận thế của Czeslaw Milosz (1) nhưng cũng rất thích kiểu suy tư lạ lùng của Jorge Luis Borges về cái thời khắc mang đầy tính biểu trưng này của nhân loại. 

Trần Thanh Sơn (2.2020)

Doomsday

It will be when the trumpet sounds, as in St. John the Divine

It was already in 1757, according to the witness of Swedenborg

It was in Israel when the she-wolf nailed the flesh of Christ to the cross, but not only then

It happens in every throb of your blood

There is no moment that may not be the crater of Hell

There is no moment that may not be the water of Heaven

There is no moment not loaded like a gun

In every moment you may be Cain or Siddartha, the mask or the face

In every moment Helen of Troy may reveal her passion for you

In every moment the cock may have crowed the third time

In every moment the waterclock lets its last drop fall.

                                                      Jorge Luis Borges

                                Translated from the Spanish by Dick Barnes (2)

Xin tạm dịch nghĩa:

Ngày tận thế

Nó xảy đến khi kèn đồng trỗi lên, như trong sách Thánh Gioan nhà thần học

Là năm 1757, với chứng kiến của Swedenborg

Là ở Israel, khi lang-nữ đóng đinh nhục thể Đức Kitô lên thập giá, nhưng không chỉ vậy 

Nó diễn ra trong từng nhịp đập của máu ta

Chẳng khoảnh khắc nào mà có thể không là hố lửa địa ngục

Chẳng khoảnh khắc nào mà có thể không là nước mát Thiên Đàng

Chẳng khoảnh khắc nào không như đạn đã lên nòng súng

Mọi khoảnh khắc ta đều có thể là Cain hay Tất-đạt-đa, phơi mặt thật hoặc dùng mặt nạ

Mọi khoảnh khắc Helen thành Troy đều có thể tiết lộ nỗi đắm say nàng dành cho ta

Mọi khoảnh khắc gà trống đều có thể lần thứ ba cất tiếng gáy sáng 

Trong từng phút giây chiếc đồng hồ nước đều thả rơi giọt nước cuối cùng.

                                                                                                Jorge Luis Borges

(1) https://www.thivien.net/Czes%C5%82aw-Mi%C5%82osz/B%C3%A0i-ca-v%E1%BB%81-ng%C3%A0y-t%E1%BA%ADn-th%E1%BA%BF/poem-32pMfhIUPylV2hsCiJrqQw

(2) https://artfuldodge.spaces.wooster.edu/poets-as-translators/dick-barnes/translations-from-the-spanish/

-St. John: thường được gọi là Thánh Gioan Tông đồ hay John of Patmos, tác giả Sách Khải Huyền (tập sách cuối cùng của Kinh Thánh Tân Ước). Theo sách Khải huyền, bảy niêm ấn với bảy hồi kèn được giấu trong ấn thứ bảy sẽ báo hiệu ngày tận thế.

-Francis Fort Coppola (1939-): Đạo diễn, biên kịch phim người Mỹ, 5 lần đoạt giải Oscar. Ông là đạo diễn các bộ phim nổi tiếng như Apocalypse Now (Tận thế ngay bây giờ), The Godfather (Bố già)... 
-Emanuel Swedenborg (1688-1772): Nhà triết học, thần học, huyền học Thụy Điển, tác giả tập sách nổi tiếng “Thiên đàng và Địa ngục”.

-Lang-nữ (The She-Wolf): Huyền thoại La Mã cho rằng một con sói cái đã nuôi dưỡng và che chở cho cặp song sinh Romulus và Remus khi chúng bị bỏ rơi trong rừng theo lệnh của vua Amulius. Romulus sau này trở thành người sáng lập và là vị vua đầu tiên của Rome.

-Cain: Anh trai của Abel, là con trai đầu của Adam và Eva - thủy tổ loài người. Vì ganh với em, Cain đã giết Abel, gây nên cái chết đầu tiên của toàn nhân loại.
-Tất-đạt-đa: Siddhartha Gautama hay Tất-đạt-đa Cồ-đàm, cũng được gọi là Phật Thích-ca Mâu-ni (Shakyamuni Buddha) hay gọi đơn giản là Đức Phật.

-Helen thành Troy: Trong thần thoại Hy Lạp, Helen được xem là người phụ nữ xinh đẹp nhất thế giới, Việc Helen bị Paris bắt cóc mang về Troy đã gây ra cuộc chiến thành Troy kéo dài hơn 10 năm.

-Hình tượng gà gáy sáng: Điển tích Phêrô chối Chúa. Sách Mathieu 26:34 chép: “Đức Chúa Jêsus phán với Phêrô rằng: Quả thật, ta nói cùng ngươi, chính đêm nay, trước khi gà gáy, ngươi sẽ chối ta ba lần”.