Sự quan trọng của con mèo...

 

Đầu năm lên mạng đọc được một truyện ngắn của Paul Coelho. Truyện chỉ có vài trăm chữ, chứa chưa đầy một trang giấy nhưng gợi mở biết bao điều. Bất giác ngó lại đời mình, ngó lại biết bao nhiêu những dặm đường đời đã đi qua, nhớ rằng mình đã từng lờ mờ nhận ra được điều mà Coelho nói đến, không ít lần đã dợm bước vượt qua cái ranh giới vô hình của thứ ám thị tập thể luôn giam giữ mình trong mụ mị của thói quen cố hữu; nhưng rồi vì hèn nhát, vì kém cỏi và cũng vì sợ hãi sự đơn độc, mình đã quay về với sự an toàn của con đường mòn đa số. Vậy nên đọc truyện, than ôi, đành tự vuốt ve và tự an ủi mình: phải chi Coelho viết truyện này sớm hơn để mình được đọc sớm hơn một chút! (TTS - 2.2017)

 

 

 

 

Sự quan trọng của con mèo trong thiền định 

 

 

 

Khi viết cuốn "Veronika quyết chết", cuốn sách nói về sự loạn trí, tôi phải tự đặt ra câu hỏi bao nhiêu việc ta làm thực sự là cần thiết và bao nhiêu việc là vô lý. Tại sao ta thắt cà vạt? Tại sao kim đồng hồ xoay theo chiều của nó? Nếu ta sống với hệ thống thập phân thì tại sao ngày lại có hai mươi bốn giờ và giờ có sáu mươi phút?

 

Thực tế là nhiều quy tắc chúng ta tuân thủ hiện nay chẳng có cơ sở đúng đắn nào. Tuy vậy, nếu ta chọn lối hành xử khác đi thì ta sẽ bị xem là “điên khùng” hoặc “không chín chắn”.

 

Cứ theo cái đà này, xã hội sẽ tiếp tục tạo ra những hệ thống mà, theo dòng thời gian, rốt cuộc sẽ chẳng có ý nghĩa gì, thế nhưng vẫn tiếp tục áp đặt lên ta những quy tắc của chúng. Một câu chuyện khá thú vị của Nhật minh hoạ cho quan điểm của tôi.

 

Một vị thiền sư nổi tiếng, trụ trì thiền viện Mayu Kagi, có nuôi một con mèo, là tình yêu đích thực trong đời ông. Vào giờ dạy thiền định, ông luôn cho con mèo ngồi kế bên, để có thể hưởng được niềm vui ở bên cạnh con thú càng nhiều càng tốt.

 

Bây giờ ông thực đã già lắm rồi, một sáng kia, mọi người phát hiện ông đã chết. Môn sinh lớn tuổi nhất thay thế ông.

 

“Chúng ta sẽ làm gì với con mèo?”, các vị sư khác hỏi.

 

Để tỏ lòng tôn kính thầy cũ, vị thiền sư mới quyết định cho phép con mèo tiếp tục hiện diện tại các lớp học Thiền.

 

Nhiều môn sinh ở các thiền viện gần đó thường hay du hành khắp vùng, phát hiện ra việc tại một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất của khu vực, có một con mèo tham gia vào buổi thiền định. Câu chuyện bắt đầu lan truyền.

 

Năm tháng trôi qua. Con mèo chết, nhưng các môn sinh đã quen với việc nó luôn có mặt nên đi tậu một con mèo khác. Cùng lúc đó, các thiền viện khác cũng bắt đầu đưa mèo vào dự các buổi thiền định, họ tin rằng nhờ có mèo nên thiền viện Mayu Kagi mới nổi tiếng và chất lượng tu tập ở đó mới tốt như vậy, mà quên mất là vị thiền sư trước đây hoàn hảo như thế nào.

 

Một thế hệ qua đi, những văn bản nói về sự quan trọng của mèo trong thiền định được ấn hành. Một giáo sư đại học khai triển một luận án, được giới học thuật chấp nhận, cho rằng mèo có khả năng làm tăng sự tập trung của con người và loại bỏ năng lượng tiêu cực.

Và như thế, trong vòng một thế kỷ, mèo được xem là một yếu tố thiết yếu trong việc thực hành thiền trong cả vùng này.

 

Sau đó, có một thiền sư bị dị ứng vì lông mèo, ông quyết định không cho mèo tham dự những buổi hành thiền hàng ngày với thiền sinh nữa.

 

Mọi người phản đối, nhưng thiền sư vẫn quyết chí. Vì đây là một vị sư có tài năng nên môn sinh vẫn tiến bộ bất chấp việc mèo vắng mặt.

 

Dần dần, các thiền viện - lúc nào cũng muốn tìm ý tưởng mới, lại chán ngán việc nuôi ăn bao nhiêu là mèo - cũng bắt đầu thôi không cho mèo hiện diện trong các lớp nữa. Hơn hai mươi năm sau, những luận án mới mang tính cách mạng được viết ra, mang các nhan đề rất thuyết phục như “Sự quan trọng của việc thiền định không có mèo” hay là “Làm quân bình vũ trụ thiền bằng năng lực của trí tuệ và không có trợ lực của mèo”.

 

Một thế kỷ nữa trôi qua, mèo hoàn toàn biến mất khỏi nghi thức thiền định trong cả khu vực. Nhưng cũng phải mất đến hai trăm năm để mọi thứ trở lại bình thường, và tất cả chỉ vì, suốt thời gian này, không ai nghĩ đến việc thắc mắc tại sao mèo lại có ở đó.

 

Trong chúng ta có bao nhiêu người, suốt cuộc đời mình, có lần dám hỏi: tại sao ta ứng xử như thế này? Trong những điều ta làm, bao nhiêu lần ta đã dùng tới những “con mèo” phù phiếm như thế mà không đủ can đảm để gạt bỏ đi chỉ vì nghe bảo rằng “mèo” rất quan trọng để giữ cho mọi việc tiến triển suôn sẻ.

 

Tại sao chúng ta không tìm một cách ứng xử khác?

Paulo Coelho

Thân Trọng Sơn, dịch

 

Ảnh: From One Way to 7th Street (Susan Stone)